جامعه شناسی

ساخت اجتماعی جامعه شهری در ایران

فرآیند شهر نشینی هنگامی روی می دهد که عده زیادی از مردم ، مناطق کشاورزی کشور را ترک کنند و سکونت گاههای شهری ایجاد کنند.مرکز آمار ایران شهر را نقاطی تلقی کرد که دارای شهرداری باشد.

ویژگی های عمده جامعه شهری را می توان این گونه خلاصه کرد:

1-     وسعت ابعاد جامعه

2-     بالا بودن میزان تراکم جمعیت

3-     عدم تجانس ساکنین؛ بخصوص از نظر تقسیم کار و اختلا نقش ها( تنوع شغلی)

4-     روابط غیر شخصی و رسمی افراد بر اساس خانواده هسته ای

5-     آمادگی برای پذیرش تجربیات متفاوت و جدید.

6-     عقل گرایی و رفتار بر اساس ملاک های منطقی و سود جویانه

7-     انعطاف بیشتر در مقابل سنت ها

8-     امکان گسترش نو آوری ها و تحمل بیشتر در مقابل رفتار های انحرافی

9-     تخصص در فعالیت های اساسی و ابعادی چون سیاست ، صنعت و تفریح..

در جامعه شهری ، دولت در مقام یک نهاد تخصصی ، به طور رسمی زمام امور را در اختیار دارد ، بر جامعه نظارت می کند و نظم و امنیت را برقرار می سازد.به علت تقسیم کار پیچیده در جامعه شهری نهاد های آموزشی تخصصی سازمان یافته ای وجود دارد که کودک را با همکاری خانواده تربیت می کند.

از جمله اساسی ترین سازمان های اجتماعی شهر بازار است.

 ضرورت های اولیه پیدایش شهر عبارتند از :

-          وجود اضافه تولید مواد غذایی

-          برقراری نظام حمل و نقل

-          برخورداری از سطح معینی از تکنولوژی

تمایز میان شهر و روستا بیشتر از لحاظ کارکردهای متفاوت آنها مطرح است.

 مهم ترین نتایج شهر نشینی عبارتند از :تراکم جمعیت- تنوع سازمان های اجتماعی- دگرگونی نهاد های اجتماعی

شهر ها بر اساس مهم ترین علل وجودی می توانند هر کدام نقش خاصی داشته باشند و یا چندین نقش را در کنار هم ایفا کنند.رشد شهر های بزرگ مناطق پیرامون آنها را تحت تاثیر قرار می دهد . در شهر روابط اجتماعی ؛ غیر شخصی ، سطحی و عبوری است.از این رو زمینه برای انحراف از ارزش های حاکم بر جامعه و به وجود آمده گروه های منحرف و خلافکار مستعد است.

برخی از مزایای سکونت در یک منطقه شهری را می توان به ترتیب زیر ذکر کرد:

·         -زندگی خصوصی

·         تحرک

·         تنوع در سبک زندگی و پیشه ها

·         امکان شکوفایی خلاقیت ها

·         امکانات گوناگون برای تحصیل

·         برخورداری از مراقبت های پزشکی تخصصی

·         برخورداری از فعالیت های تفریحی متنوع

·         فرصت بیشتر برای پژوهش و بررسی

شیوه استفاده از زمین در مناطق مختلف شهری از یکدیگر متفاوت است. مثلا در یک منطقه دامنه روابط اجتماعی ساکنان بسیار گسترده است ، میان آنها روابط کم و بیش صمیمانه ای برقرار استو شهروندان آن ناحیه حالت کم و بیش متجانسی دارند، و حال انکه در منطقه دیگز صفات فوق حالت معکوس پیدا می کنند . حتی نام برخی از خیابان ها ی شهر هم در مواردی از گروه های اجتماعی و یا حرفه ای ساکن در خیابان های مزبور الهام گرفته است . مثلا تهران قدیم دارای محلاتی نظیر بازار ، سنگلج ، حسن آباد، چاله میدان و گود زنبورک خانه بود.میدان های مختلف آن نظیر امین السلطان ، بهارستان ، سر قبر آقا ، مال فروش هاو گمرک نیز هر کدام ایفا کننده نقش اجتماعی و اقتصادی خاصی بود.