جامعه شناسی

جامعه شناسی
طبقه بندی موضوعی

ﻧﻬﺎدﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ

  ﻧﻬﺎد ،ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑه ﻨﺴﺒﺖ ﭘﺎﯾﺪار وﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ از اﻟﮕﻮﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻧﻈﺎرت ﺷﺪه وﯾﮑﺴﺎن راﺑﺎﻫﺪف ﺑﺮآوردن ﻧﯿﺎزﻫﺎی اﺳﺎﺳﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ،درﺑﺮﻣﯽ ﮔﯿﺮد

 

ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻧﻬﺎدﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ

 - ارﺿﺎی ﻧﯿﺎزﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻌﯿﻦ  .

- ﻧﻬﺎدﻫﺎ ،ﻣﺘﻀﻤﻦ ارزﺷﻬﺎﯾﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻋﻀﺎدرآن ﻣﺸﺎرﮐﺖ دارﻧﺪ

 - ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﻧﺴﺒﯽ ﭘﺎﯾﺪارﻧﺪ.ﺗﺎﺣﺪی ﮐﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﺛﺎﺑﺖ رﻓﺘﺎر دردرون ﻧﻬﺎدﻫﺎ، ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺨﺸﯽ ازﺳﻨﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮﺳﻮم ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ.

- ﺑﻨﯿﺎن ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻬﺎدﻫﺎ آﻧﭽﻨﺎن ﻋﺎم وﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی آن ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻋﻤﺪه ای رادرﭘﻬﻨﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد  اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽ دﻫﺪ.

- ﻫﺮﯾﮏ از ﻧﻬﺎدﻫﺎﺑﺘﻨﻬﺎﯾﯽ ،ﺑﺮﻣﺒﻨﺎی ﺷﺒﮑﻪ ای از ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ ، ارش ﻫﺎ واﻟﮕﻮﻫﺎی رﻓﺘﺎری ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎرﺑﻪ ﺣﺪ اﻋﻼ ﺳﺎﺧﺖ وﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ .

 -  آرﻣﺎن ﻫﺎی ﯾﮏ ﻧﻬﺎدراﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺨﺶ ﻋﻈﯿﻤﯽ ازاﻋﻀﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻪ درﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ درآن ﻣﺸﺎرﮐﺖ داﺷﺘﻪ ﯾﺎﻧﺪاﺷﺘﻪ  ﺑﺎﺷﻨﺪ،ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ.

 

ﻧﻬﺎدی ﺷﺪن

ﻧﻬﺎدی ﺷﺪن ،ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻈﺎم ﻤﻨﻈﻤﯽ ازﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ،ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻫﺎ وﻧﻘﺶ ﻫﺎی ﻣﺸﺨﺺ وﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ آن را ﭘﺬﯾﺮاﺷﺪه اﺳﺖ .ازﻃﺮﯾﻖ ﻧﻬﺎدی ﺷﺪن، رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺧﻮداﻧﮕﯿﺨﺘﻪ وﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ،ﺟﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ رﻓﺘﺎرﻧﻈﺎم ﯾﺎﻓﺘﻪ وﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﭘﺬﯾﺮﻣﯽ دﻫﺪ

 

ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی  ﺑﻨﯿﺎﻧﯽ ﻧﻬﺎدﻫﺎ :

 ﻧﻬﺎدﻫﺎ، ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی آﺷﮑﺎری دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از اﻫﺪاف ﻇﺎﻫﺮی ﻧﻬﺎد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ اﺳﺖ و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻏﯿﺮﻋﻤﺪی ﺑﻮده و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﺒﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﯿﺎﻣﺪ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد .

ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی ﻋﻤﺪه ای ﮐﻪ در ﻫﺮ ﻧﻬﺎدی ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد، ﺑﻪ ﻗﺮارزﯾﺮاﺳﺖ

اﻟﻒ -ﻧﻬﺎدﻫﺎ،اﻟﮕﻮی رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ رادر ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ دراﺧﺘﯿﺎر اﻓﺮاد ﻗﺮارﻣﯽ دﻫﺪواز ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺪن ﺷﯿﻮه ی درﺳﺖ وﻧﺎدرﺳﺖ رﻓﺘﺎر را ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ

ب-ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﻧﻘﺶ ﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ راﺑﺮای اﻓﺮادورﻓﺘﺎرﻫﺎی وﯾﮋه ای راﺑﺮای ﻓﺮد ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ .از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺘﻈﺎراﺗﯽ راﮐﻪ درﺑﺮاﺑﺮﯾﮏ ﻧﻘﺶ وﺟﻮددارد ﻗﺒﻞ ازاﯾﻔﺎی آن ﻧﻘﺶ ﻓﺮا ﮔﯿﺮد،  ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮد ﮐﻪ ﭼﻪ ﻧﻘﺸﯽ درﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮای او ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود

ج-ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﺑﺎﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮﺛﺒﺎت واﺳﺘﻤﺮارﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽ آﻣﻮزﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﯿﻮه رﻓﺘﺎر ،ﻫﻤﺎن رﻓﺘﺎر ﻧﻬﺎدی ﺷﺪه اﺳﺖ واﻓﺮاد ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﻫﺎی ﻧﻬﺎدی ﺷﺪه ،ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﺷﯿﻮه ﻫﺎی ﺧﺎص رﻓﺘﺎر ، ﺧﻮﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ

د-ﻧﻬﺎدﻫﺎ درﺟﻬﺖ ﺗﻨﻈﯿﻢ رﻓﺘﺎرﻫﺎ وﻧﻈﺎرت ﺑﺮآﻧﻬﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ .از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎ اﻧﺘﻈﺎرات ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻓﺮاﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ،ﻧﺎدﯾﺪه اﻧﮕﺎﺷﺘﻦ اﯾﻦ اﻧﺘﻈﺎرات ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﺎزات ﻓﺮد ﺑﯿﻨﺠﺎﻣﺪ .اﺷﺨﺎص ﺑﻪ ﺟﺎی آﻧﮑﻪ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﯾﺎ ﺗﻤﺴﺨﺮ را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ ،ﺗﺮﺟﯿﺢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد ﮐﻪ ﺧﻮدرا ﺑﺎاﻧﺘﻈﺎرات ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺎزﮔﺎر ﮐﻨﻨﺪ

ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﭘﻨﺞ ﻧﻬﺎداﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺻﻠﯽ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻧﺴﻠﻬﺎ دوام آورده اﻧﺪ و در واﻗﻊ در ﻫﻤﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه وﺟﻮد داﺷﺘﻪ  اﻧﺪ .ﻣﺬﻫﺐ،ﺣﮑﻮﻣﺖ ،اﻗﺘﺼﺎد ،آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ، ﺧﺎﻧﻮاده

  • معصومه جلیلی

ﺳﺎزﻣﺎن  

ﺳﺎزﻣﺎن رﺳﻤﯽ ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﯽ از اﻓﺮاد ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﯾﮏ ﺳﺮی ﻗﻮاﻋﺪ و ﻣﻘﺮرات ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﻫﺪف ﻫﺎی آن ﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد اﻓﺮاد ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻧﻮن رﺳﻤﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد  .ﺳﺎزﻣﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﺮوﻫﻬﺎی دارای ﻋﻤﺮ ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ در اﯾﻦ ﻧﻮع ﮔﺮوه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ، ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر و رواﺑﻂ ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﻮاﺑﻂ ﺧﺎﺻﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد

 

ﺳﺎزﻣﺎن  ﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎرﻣﺘﺸﮑﻞ وﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎی ﮐﻢ ﺗﺸﮑﻞ 

 درﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺴﯿﺎرﻣﺘﺸﮑﻞ اﻋﻀﺎﺑﺎﯾﺪ ازﻣﻘﺮرات ﺟﺎری ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﯽ ﭼﻮن وﭼﺮا ﭘﯿﺮوی  ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ  .اﯾﻦ ﻣﻘﺮرات را ﻣﺪﯾﺮان، ﮐﻪ ﮔﺮوه ﮐﻮﭼﮑﯽ درﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﻧﺪ ﺗﻬﯿﻪ وﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ وﺑﻪ اﺟﺮا درﻣﯽ آورﻧﺪ .درﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎی ﮐﻢ ﺗﺸﮑﻞ اﻓﺮاد اﺟﺎزه دارﻧﺪ ﺳﻠﯿﻘﻪ ﺷﺨﺼﯽ  راﻧﯿﺰ درﮐﺎرﻫﺎﯾﺸﺎن دﺧﺎﻟﺖ دﻫﻨﺪ وﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت از دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﺮﭘﯿﭽﯽ ﮐﻨﻨﺪ . ﺑﻌﻼوه درﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎی ﮐﻢ ﺗﺸﮑﻞ ،ﺑﺴﯿﺎری از اﻋﻀﺎ درﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﻫﻤﮑﺎری ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ

ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮﺑﺮای  دﯾﻮاﻧﺴﺎﻻری ﭘﻨﺞ وﯾﮋﮔﯽ راﺑﺮﺷﻤﺮده اﺳﺖ

- ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺷﺪن ﮐﺎرﻫﺎ:ﻧﻈﺎم دﯾﻮاﻧﺴﺎﻻری ،ﻫﺮﺷﺨﺺ وظیفه ﻣﻌﯿﻨﯽ راﮐﻪ ﺑﺮﻋﻬﺪه اوﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ،اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﺪ. 

- ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ :ﻫﺮﻣﻘﺎم درﺳﻠﺴﻠﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ،ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻫﺎووﻇﺎﯾﻒ وﻧﯿﺰ اﻣﺘﯿﺎزات ﻣﻌﯿﻨﯽ داردوﻫﺮﻓﺮد دراﯾﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ، ﺑﺎﯾﺪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﺧﻮدراﺑﯿﺪرﻧﮓ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻻﺗﺮازﺧﻮد ﮔﺰارش دﻫﺪ.

 - رﻓﺘﺎر ﻏﯿﺮﺷﺨﺼﯽ  :درﻧﻈﺎم دﯾﻮاﻧﺴﺎﻻری ،ﺣﮑﻢ ورﺗﺒﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺮﻃﺒﻖ ﺳﻤﺘﯽ ﮐﻪ دارﻧﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد. 

- ﺻﻼﺣﯿﺖ ﻫﺎی ﻓﻨﯽ وﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ:درﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ، ﻫﯿﭻ ﻣﺘﻘﺎﺿﯽ اﺳﺘﺨﺪام ،ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﺮاﯾﻂ ﻻزم ﺑﺮای ﺳﻤﺘﯽ ﮐﻪ درﺧﻮاﺳﺖ آن راداده اﺳﺖ ،اﺳﺘﺨﺪام ﻧﻤﯽ ﺷﻮد.

- آﯾﯿﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ وﻣﻘﺮرات :ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن رﺳﻤﯽ وﮐﺎرﮐﻨﺎن آن ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای از آﯾﯿﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ وﻣﻘﺮرات وﺿﻮاﺑﻂ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ .  

وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی ﻋﻤﺪه ﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎی رﺳﻤﯽ

اﻟﻒ -اﻟﮕﻮﻫﺎی ﺛﺎﺑﺖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت  

ب-اﻋﻤﺎل اﻧﻀﺒﺎط وﻧﻈﻢ رﺳﻤﯽ 

ج-ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن وﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻫﺎ ووﻇﺎﯾﻒ ﺗﺨﺼﺼﯽ 

د-اﻋﻤﺎل ﭘﺎداش ﻫﺎ وﻣﺠﺎزات ﻣﺜﺒﺖ وﻣﻨﻔﯽ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﺷﺪه 

ﺳﺎﺧﺖ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺑﻪ اﻓﺮاد اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮی ﻣﯽ دﻫﺪ وﺑﺪون ا ﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت رﺳﻤﯽ درﻣﻮرد ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ  ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت اداری دارد اﻣﮑﺎن ﺳﺎزﮔﺎری ﺑﺎ اوﺿﺎع ﻣﺘﻐﯿﺮ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ .در رواﺑﻂ ﻏﯿﺮ رﺳﻤﯽ ،اﻋﻀﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﮑﯿﮕﺮ راﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ورواﺑﻂ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﺷﻮدواﺣﺘﻤﺎل دارد ﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎی ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﻣﺤﺪودﺗﺮ ، دردرون ﺳﺎﺧﺖ رﺳﻤﯽ وﺳﯿﻌﺘﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﺑﺪ .  

  • معصومه جلیلی

ﮔﺮوه ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ  

ﺗﻌﺮﯾﻒ گروه :ﮔﺮوه ﻣﺮﮐﺐ ازﺗﻌﺪادی از اﻧﺴﺎن ﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ رواﺑﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ داﺷﺘﻪ ، از ﻋﻀﻮﯾﺖ ﺧﻮد درﯾﮏ ﺟﻤﻊ ﮐﻪ اﻋﻀﺎی آن ازﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﻧﺘﻈﺎر اﻋﻤﺎل ورﻓﺘﺎر ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ دارﻧﺪ ، آﮔﺎﻫﻨﺪ

ﺳﻪ ﻧﻮع ﮔﺮوه ﺑﻨﯿﺎﻧﯽ: 

ﻧﻮع اول :ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺠﻤﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺮاد در ﮐﻨﺎرﻫﻢ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.ﺑﻪ آن ﺗﺠﻤﻊ ﯾﺎ ﺟﻤﻊ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد

ﻧﻮع دوم :ﺑﻪ ﺗﻌﺪادی از اﻓﺮاد اﻃﻼق ﻣﯽ ﺷﻮدﮐﻪ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ دارﻧﺪ (ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯾﺎرده( 

ﻧﻮع ﺳﻮم:ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻌﺪاداﻓﺮادی ﮐﻪ درﻧﻮﻋﯽ اﻟﮕﻮی ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ رواﺑﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ وﻣﻨﻈﻢ ﺳﻬﯿﻤﻨﺪ

ویژگی های گروه اجتماعی:1-علائق مشترک. 2-تعامل اجتماعی . 3-ارتباطات .

ملاک های طبقه بندی گروه اجتماعی:

1-     ابعاد گروه:کوچک مثل خانواده هسته ای و بزرگ مانند محافل سیاسی ،اجتماعی و علمی.

2-     امکان عضویت در گروه:آزاد-مشروط- سری .

3-     درجه سازمان دهی: سازمان کاملا مدون و مشخص مثل تقسیمات شبه نظامی نیمه سازمان یافته مانند گروه خویشاوندی- فاقد سازمان مانند گروه همبازی در کوچه.

4-     کارکرد : نوع فعالیت مانند تیم ورزشی.

5-     میزان صمیمیت: صمیمی و همدل رسمی و حساب شده.

 

ﮔﺮوه ﻫﺎی اﺧﺘﯿﺎری  :درﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد، ﻓﺮد ﮔﺮوﻫﯽ رااﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﺎ ﺑﻪ ﻋﻀﻮﯾﺖ درآن ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻦ اﺳﺖ .ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﮔﺮوه، ﮔﺮوه اﺧﺘﯿﺎری ﯾﺎ ارادی ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ

ﮔﺮوه ﻫﺎی ﻏﯿﺮ اﺧﺘﯿﺎری :ﮔﺎﻫﯽ اﻓﺮاد ﺑﺪون اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮد، درﮔﺮوﻫﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ .ﺑﻪ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻫﺎ ﻏﯿﺮ اﺧﺘﯿﺎری  ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ

درون ﮔﺮوه  :ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻌﺪادی اﻓﺮاد ﮐﻪ ﻓﺮد ﺧﻮد را ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﺪاﻧﻬﺎ داﻧﺴﺘﻪ ، درﺣﻀﻮر آﻧﻬﺎاﺣﺴﺎس راﺣﺘﯽ وﺧﻮدﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ

ﺑﺮون ﮔﺮوه  :ﻋﺒﺎرت از اﻓﺮادی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ، ﺑﯿﻦ ﺧﻮد وآﻧﻬﺎﻣﻨﻔﻊ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﯿﻨﺪ.ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺨﺼﯽ ،ﺑﻈﺎﻫﺮاﻃﻤﯿﻨﺎن دارد ﮐﻪ ﺑﻪ آن اﻓﺮادﺗﻌﻠﻖ ﻧﺪارد

ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ :ﺑﺮای آن ﺑﮑﺎرﻣﯽ رود ﮐﻪ ﻣﯿﺰان اﺣﺴﺎس ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﯾﺎ ﭘﺬﯾﺮﺷﯽ را ﮐﻪ اﻋﻀﺎی ﯾﮏ ﮔﺮوه درﻗﺒﺎل اﻋﻀﺎی ﮔﺮوه دﯾﮕﺮ دارﻧﺪ، ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار دﻫﺪ

انواع گروه های اجتماعی:

1-ﮔﺮو ه ﻫﺎی ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ  :ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ وﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ وﭼﻬﺮه ﺑﻪ ﭼﻬﺮه اﻓﺮاد، وﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﺎی ﻋﺎﻃﻔﯽ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ وﭘﺎﯾﺪاروﻣﺤﺒﺖ ﺑﯿﻦ اﻋﻀﺎ ، ازوﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی ﺑﻨﯿﺎدی ﮔﺮوه ﻫﺎی ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﺳﺖگروه های دوستانه یکی از حالات گروه های نخستین است ک در آن اعضا از نظر سن و طبقه اجتماعی مساوی هستند.

2-ﮔﺮوه ﻫﺎی ﺛﺎﻧﻮی  :ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﺎی ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺿﻌﯿﻒ وﻣﻮﻗﺖ ، ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺮای ﻫﺪف ﻫﺎی ﻋﻤﻠﯽ ﺧﺎص ورواﺑﻂ ﭼﻬﺮه ﺑﻪ ﭼﻬﺮه ﺑﺴﯿﺎرﮐﻢ وﻣﺤﺪود ازﺧﺼﺎﯾﺺ ﮔﺮوه ﻫﺎی ﺛﺎﻧﻮی اﺳﺖ .

3-گروه مرجع: گروهی است که به هنگام قضاوت به آن رجوع می کنیم، و عقاید آن ، حداقل در یک مورد خاص مورد تایید ماست.گروه مرجع ممکن است در زمان حاضر نیز موجودیت نداشته باشدو حتی متابعت از رفتار گروه های مرجع مشروط به عضویت در آن نیست.

4- گروه فشار: گروههایی سازمان یافته که اعضا آن سعی در نفوذ در سایر سازمانهای حاکمیتی داشته و قصد دارند آنان را به اتخاذ تدابیری موافق علائق خود وادار نمایند.این گروه ها دارای دو انگیزه حمایت و توسعه و اشاعه هستند.

5-گروه سری : دارای عملکردهای مخفیانه هستند و معمولا در حاشیه سازمان های رسمی فعالیت دارند.از ویژگی های آنها می توان افشا نکردن نام اعضا ، فعالیت له یا علیه قدرت حاکمو مراسم و آداب و رسوم گروهی و مفهوم نمادی و دارای حیات محدود به دوره معینی هستند.

تعریف جماعت:تجمع عده ای از افراد در محل مشخص و بر اثر بروز سانحه یا علت خاصی است.جماعت ابتدایی ترین و ناپایدارترین گروه اجتماعی است.در جماعت روابط میان افراد ، سست، ناپایدار ،هیجان زده و معمولا سازمان نیافته است. 

انواع جماعت:

1-تصادفی: بر اثر حادثه یا واقعه خاصی به وجود می آید .حالت سازمان یافته نداردو مجاورت مکانی افراد عامل ارتباط آنهاست.

2-قراردادی:برای هدف خاصی دور هم جمع می شوندو اعضا آن دارای رفتار مشخص و معمولا تابع ضابطه هستند. رفتن به سینما برای دیدن فیلم.

3-هدفمند: اعلام تعلق فرد به جماعت است . فعالیت در جماعت فی نفسه هدف است. مانند حضور در راهپیمایی.

4- اقدام گرا:افراد شرکت کننده از حالت معمولی تجمع خارج می شوند.و بر حسب مورد دست به غارت ، شورش ، تخریب و آزار می پردازند.

  • معصومه جلیلی

ﺟﺎﻣﻌﻪ

ﺟﺎﻣﻌﻪ :ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺗﻌﺎرﯾﻔﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ داده اﻧﺪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺷﺒﺎﻫﺖ دارد و ﻧﮑﺎت ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ در آﻧﻬﺎ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد  .ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺘﻔﮑﺮﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ را ﺑﺎ ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮده اﻧﺪ ، رﯾﺸﻪ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﺗﻔﮑﺮ را ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ در ﯾﻮﻧﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮد.

ارﺳﻄﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدی زﻧﺪه ﺗﺸﺒﯿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻮﻟﺪ و رﺷﺪ و ﻣﺮگ ﺑﺮ آن ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ  . اﺳﭙﻨﺴﺮ ﻓﯿﻠﺴﻮف اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻋﻘﯿﺪه دارد ﮐﻪ ﻫﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻢ ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ﺗﺎﺑﻊ اﺻﻞ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﻮده و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ در اﻧﺴﺎن را ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ارﺗﺒﺎﻃﺎت در درون ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ

اﮔﻮﺳﺖ ﮐﻨﺖ ﺑﺎﻧﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﺗﻤﺎم اﻓﺮاد زﻧﺪه و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از ﺗﻤﺎم ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﺟﻬﺎن رﻓﺘﻪ اﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺧﻮد در ذﻫﻦ اﺧﻼف ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﺣﯿﺎت ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ . ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﮐﻨﺖ ﻫﯿﭻ ﻣﻮﺟﻮدی ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺳﺮﯾﻊ و ﺑﻮﯾﮋه ﺗﺮﻗﯽ ﻣﺪاوم ﻧﯿﺴﺖ زﯾﺮا در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﻮاﻟﯽ ﻧﺴﻞ ﻫﺎ اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ زﻣﺎن ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از ﻧﻈﺮ ویﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎرواﻧﯽ از ﻧﺴﻞ ﻫﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻣﻌﺎﺻﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در راه ﺗﺮﻗﯽ و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺳﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ  .

اﻣﯿﻞ دورﮐﯿﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻣﻮﺟﻮدی زﻧﺪه ﻣﯽ ﺷﻤﺎرد و ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻫﺮ ﺟﺎﻧﺪاری ﺗﻨﻬﺎ از اﺟﺘﻤﺎع ﺳﺎده ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﻧﯿﺎﻣﺪه و دارای ﺣﺲ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﯾﺎ ﺣﯿﺎت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ، ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﯿﺰ ﺗﻨﻬﺎ از ﮔﺮد آﻣﺪن ﺳﺎده اﻓﺮاد ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ ﺑﻠﮑﻪ دارای وﺟﺪان و روﺣﯽ ﺟﻤﻌﯽ اﺳﺖ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﻠﻮه ﻫﺎی وﺟﺪان ﺟﻤﻌﯽ  (ﺣﺎﻻت روﺣﯽ و ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺟﻤﻊ  )را ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ داﻧﺴﺖ

در ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎی دروﻧﯽ از ﻧﻈﺮ رواﺑﻂ ، وﻇﺎﯾﻒ و ﻧﻘﺸﻬﺎ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ اﯾﻦ ﺗﻤﺎﯾﺰات اﺑﻌﺎد وﺳﯿﻌﺘﺮی ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ وﻟﯽ در ﻫﺮ ﺣﺎل ﻫﺪف از ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻤﺎﯾﺰاﺗﯽ در ﻧﻘﺸﻬﺎ و وﻇﺎﯾﻒ رﻓﻊ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ، رواﻧﯽ ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻓﻨﯽ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ وﺟﻪ اﺳﺖ

ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮی ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ :"ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای ازاﻧﺴﺎن ﻫﺎﮐﻪ درﺟﺒﺮﯾﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎ وﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ ﯾﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻋﻘﯿﺪه ﻫﺎ وآرﻣﺎﻧﻬﺎ درﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ادﻏﺎم ﺷﺪه ودرﯾﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﻏﻮﻃﻪ ورﻧﺪ."  

ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ

ﻣﻔﻬﻮم ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ اﻓﺮادی اﺷﺎره دارد ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻗﻠﻤﺮو ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺧﺎص زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻌﺎﻣﻞ دارﻧﺪ و در ﻫﻮﯾﺖ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ، ﺳﻬﯿﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ

ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ 

ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮی ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﮑﺮان وﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن رادرﺑﺎره ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ درﭼﻬﺎرﻣﻘﻮﻟﻪ ﻣﻮردﻧﻘﺪوﺑﺮرﺳﯽﻗﺮارﻣﯽ دﻫﺪ

  • ﻧﻈﺮﯾﻪ اول ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺪاران اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮدی ﻣﺤﺾ اﺳﺖ ،اﯾﺸﺎن ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ :"ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺟﻮدﺣﻘﯿﻘﯽ ﻧﺪارد ، آﻧﭽﻪ  ﻋﯿﻨﯿﺖ  دارد ﻓﺮد اﺳﺖ وﺑﺮای ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻓﺮادﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ." 

  • ﻧﻈﺮﯾﻪ دوم  :ﻃﺮﻓﺪاران اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﻢ ﺑﺮای ﻓﺮد اﺻﺎﻟﺖ ﻗﺎﺋﻠﻨﺪ وﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ :ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻧﻬﺎدﻫﺎ وﻣﻮﺳﺴﺎت اﺻﻠﯽ وﻓﺮﻋﯽ  ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ .اﯾﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎ واﻓﺮادواﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ واﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ،ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻫﺮﻧﻬﺎد،ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ درﻧﻬﺎدﻫﺎی دﯾﮕﺮاﺳﺖ ، وزﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ ﮐﻞ ﻣﺎﺷﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎع ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽ آﯾﺪ واﻓﺮاد ﻣﺜﻞ اﺟﺰاء ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه ﯾﮏ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ

  • ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺳﻮم ﻫﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺻﯿﻞ اﺳﺖ وﻫﻢ ﻓﺮد.اﻓﺮاد درﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ وﻟﯽ ﻫﻮﯾﺖ ﺟﺪﯾﺪ درﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﯿﺪاﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﻫﻮﯾﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ وﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ  ﻓﺮد درﺗﻨﻬﺎﯾﯽ وﺟﺪا ازﺟﺎﻣﻌﻪ دارد ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ .دراﺛﺮﺗﺎﺛﯿﺮات ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﻓﺮاد واﻗﻌﯿﺖ ﺟﺪﯾﺪی ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽ آﯾﺪﮐﻪ دارای ﺷﻌﻮر ،وﺟﺪان واراده واﻧﺪﯾﺸﻪ ﺧﺎﺻﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺷﻌﻮر ووﺟﺪان اﻓﺮاد ﻏﻠﺒﻪ دارد

  • .ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭼﻬﺎرم ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮاﺻﺎﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺤﺾ اﺳﺖ .ﻃﺒﻖ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ،ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ روح ﺟﻤﻌﯽ ووﺟﺪان ﺟﻤﻌﯽ ،  ﺷﻌﻮرﺟﻤﻌﯽ ،اراده ،ﺧﻮاﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ و"ﻣﻦ "ﺟﻤﻌﯽ اﺳﺖ .ﺷﻌﻮر ووﺟﺪان ﻓﺮدی ﻣﻈﻬﺮی ازﺷﻌﻮر ووﺟﺪان ﺟﻤﻌﯽ اﺳﺖ .اﯾﻦ درواﻗﻊ ﻫﻤﺎن ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺮاﯾﺎﻧﯽ ﭼﻮن اﻣﯿﻞ دورﮐﯿﻢ وﭘﯿﺮوان اوﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻄﻬﺮی ،دورﮐﯿﻢ ازاﺻﺎﻟﺖ ﻓﻄﺮی اﻧﺴﺎن ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﮑﺎﻣﻞ ذاﺗﯽ اﻧﺴﺎن درﻣﺘﻦ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﺳﺖ ﻏﻔﻠﺖ ورزﯾﺪه اﺳﺖ .اﯾﻦ ﻓﻄﺮت ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﻮﻋﯽ ﺣﺮﯾﺖ واﻣﮑﺎن وآزادی ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ اورا ﺑﺮﻋﺼﯿﺎن درﺑﺮاﺑﺮﺗﺤﻤﯿﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﻣﯽ ﺳﺎزد.وی ﺑﺎﺗﺎﯾﯿﺪ ﻧﻈﺮ ﯾﻪ ﺳﻮم ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ :درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ازاﻓﺮادﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ودارای وﺟﺪان واراده وﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ازاﻓﺮاداﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﻓﺮاد اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ، وﻟﯽ اﺳﺘﻘﻼل درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯾﻌﻨﯽ روح ﺟﻤﻌﯽ ﻣﺠﺒﻮر وﻣﺴﻠﻮب ، ﻧﺴﺒﯽ اﻓﺮاد ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ ."اﻓﺮاداﻧﺴﺎﻧﯽ ﯾﻌﻨﯽ روح ﻓﺮدی اﻻﺧﺘﯿﺎرﻧﯿﺴﺖ ." 

ﮔﺮاﯾﺶ ﻫﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺮا وﻓﺮدﮔﺮا

ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺻﺎﻟﺖ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ، روى ﺧﺼﯿﺼﻪ ﺟﻤﻌﻰ ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ دارﻧﺪ و ﺟﺎﻣﻌﻪ را واﻗﻌﯿﺘﻰ ﻋﯿﻨﻰ ﺗﻠﻘﻰ ﻣﻰ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ از اﻓﺮاد ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه آن اﺳﺖ و آﺛﺎر و ﺧﻮاﺻﻰ ﻏﯿﺮ از اﻓﺮاد اﻧﺴﺎﻧﻰ دارد .در دﯾﺪﮔﺎه اﯾﻨﺎن، ﺟﺎﻣﻌﻪ واﻗﻌﯿﺘﻰ اﺻﯿﻞ دارد و ﻓﺮد ﺟﺰ از واﻗﻌﯿﺖ ﺗﺒﻌﻰ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﯿﺴﺖ .ﺻﺎﺣﺒﺎن اﯾﻦ ﮔﺮاﯾﺸﻬﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً وارﺛﺎن ﻫﮕﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدى از داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻓﻼﺳﻔﻪ دو ﻗﺮن اﺧﯿﺮ ﻏﺮب و ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎرى از ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬاران ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎ ﮔﺮاﯾﯿﺪه اﻧﺪ .ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﮔﺮاﯾﺸﻬﺎ در ﮐﻨﺎر اﺧﺘﻼف ﻫﺎى اﺣﺘﻤﺎﻟﻰ، ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ و وﺣﺪت ﺣﻘﯿﻘﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ  .اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ وﺟﻮد ﺣﻘﯿﻘﻰ و اﺻﺎﻟﺖ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ، آﺛﺎر و ﺗﺒﻌﺎﺗﻰ دارد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن ﻣﻠﺘﺰم ﺑﻮد; زﯾﺮا اﮔﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺟﻮد ﺣﻘﯿﻘﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، در آن ﺻﻮرت از ﻟﺤﺎظ ﻣﺎﻫﯿﺖ، ﺑﺎ ﺟﻤﺎدات، ﻧﺒﺎﺗﺎت، ﺣﯿﻮاﻧﺎت و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و آﺛﺎر و ﺧﻮاص وﯾﮋه اى دارد و ﻗﻮاﻧﯿﻦ وﯾﮋه اى ﻧﯿﺰ ﺑﺮ آن ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺴﺘﻘﻼ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﻨﺎﺧﺖ واﻗﻊ ﺷﻮد .ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس، ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺮاﯾﺎن، ﻣﯿﺎن رواﻧﺸﻨﺎﺳﻰ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﻗﺎﯾﻞ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را ﻧﻤﻰ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺗﻮﺟﯿﻪ و ﺗﺒﯿﯿﻦ ﮐﺮد .ﺑﺪﯾﻦ ﻟﺤﺎظ، رواﻧﺸﻨﺎﺳﻰ را ﻧﯿﺰ ﻋﻠﻢ ﺣﻘﯿﻘﻰ ﻧﻤﻰ داﻧﻨﺪ و اﮔﻮﺳﺖ ﮐﻨﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺘﺪﻻل، رواﻧﺸﻨﺎﺳﻰ را از ﺣﻮزه ﻋﻠﻮم و ﻣﻌﺎرف ﺑﯿﺮون ﺑﺮد و در ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪى ﺧﻮدش از ﻋﻠﻮم، آن را اﺻﻼ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﮑﺮد

دورﮐﯿﻢ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻓﺮد و ﺟﺎﻣﻌﻪ را از دو ﺳﻨﺦ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻰ داﻧﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﻠﺖ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻗﻠﻤﺪاد ﺷﻮﻧﺪ .ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد وى ﻋﻠﺖ ﻫﺮ ﭘﺪﯾﺪه اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ، ﻫﻤﯿﺸﻪ ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪه اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ دﯾﮕﺮ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪه رواﻧﻰ ـ ﻓﺮدى ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس، ﺗﺒﯿﯿﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎى رواﻧﻰ را ﺗﺒﯿﯿﻨﻰ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﻰ داﻧﺪ

ﮔﺮاﯾﺶ ﻫﺎى ﻓﺮدﮔﺮا ﺑﺮ ﺧﺼﯿﺼﻪ ﻓﺮدى ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﻰ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻰ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻓﻘﻂ اﻓﺮادﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻰ اﻧﺪﯾﺸﻨﺪ و ﻋﻤﻞ ﻣﻰ ﮐﻨﻨﺪ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺎ و ﮔﺮوﻫﻬﺎ، ﺑﻪ ﺧﻮدى ﺧﻮد ﻫﯿﭻ واﻗﻌﯿﺘﻰ ﻧﺪارﻧﺪ و ﭼﯿﺰى ﺟﺰ اﻓﺮاد و اﺷﮑﺎل ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ .در واﻗﻊ، ﻓﻘﻂ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻣﻨﻔﺮد وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮع آﻧﻬﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰ ﺷﻮد .وﻟﻰ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻬﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ اﻓﺮاد و ﺗﺄﺛﯿﺮ و ﺗﺄﺛﺮات آﻧﺎن در ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﺗﺮﮐﯿﺒﻰ ﺣﻘﯿﻘﻰ ﻧﯿﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﺟﺎﻣﻌﻪ را واﺣﺪى ﺣﻘﯿﻘﻰ داﻧﺴﺖ . ﺑﺪﯾﻦ ﻟﺤﺎظ، ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ ﻓﺮد از ﺳﻮى ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﭼﯿﺰى ﺟﺰ ﺗﺄﺛﯿﺮ دﯾﮕﺮ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮ ﯾﮏ ﻓﺮد ﺧﺎص ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ در دﯾﺪﮔﺎه ﻓﺮدﮔﺮا ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎﻟﻬﺎى ﻣﯿﺎن اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﭼﯿﺰى واﻗﻌﻰ و ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ ﺧﻮد اﻧﺴﺎن ﻫﺎ و از آﺛﺎر آﻧﺎن ﺗﻠﻘﻰ ﻣﻰ ﺷﻮد و ﻣﺘﻘﺎﺑﻼ ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﻣﺮﮐﺐ واﻗﻌﻰ و واﺣﺪ ﺣﻘﯿﻘﻰ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻰ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﻮاص و آﺛﺎر از ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس، اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﻫﻤﻪ ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﯿﯿﻦ و ﺗﻮﺟﯿﻪ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻰ ﻣﻰ داﻧﺪ

ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮ، درﺳﺖ در ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ دورﮐﯿﻢ ﻗﺮار داﺷﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﮐﺎﻣﻼ اﻋﺘﺒﺎرى ﻣﻰ داﻧﺴﺖ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯾﮏ واﻗﻌﯿﺖ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ ذات ﻧﯿﺴﺖ و واﺣﺪ ﭘﺎﯾﻪ، ﻓﺮد و رﻓﺘﺎر اوﺳﺖ .در اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه، ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ از ﻟﺤﺎظ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﯿﯿﻦ و ﻣﻌﻘﻮل ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد، ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮاﺳﺎس رﻓﺘﺎرﻫﺎى ﻣﻌﻨﺎدار اﻓﺮاد اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎزﻧﮕﺮى ﺷﻮد. وﺑﺮ ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮد روش ﺗﻔﻬﻤﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﺧﻮد، ﻓﺮد و رﻓﺘﺎرش را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻘﻄﻪ ﻋﺰﯾﻤﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ در ﻧﻈﺮ ﻣﻰ ﮔﯿﺮد .ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس، ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻰ وﺑﺮ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻓﻬﻢ و ﺷﻨﺎﺧﺖ رﻓﺘﺎر ﻓﺮد اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ و ﻧﻔﻰ ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﻣﺴﺘﺤﯿﻞ ﮐﺮدن ﺑﺮداﺷﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻰ واﻗﻌﯿﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ درﺑﺮداﺷﺖ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻰ ﻧﺰد وى وﺟﻮد دارد

- ﻧﻈﺮ ﻣﺘﻔﮑﺮان اﺳﻼﻣﻰ: ﻣﺘﻔﮑﺮان اﺳﻼﻣﻰ و ﺑﺨﺼﻮص اﯾﺮاﻧﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﻬﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻫﯿﭻ ﮐﺪام از آﻧﻬﺎ در اﺻﺎﻟﺖ ﻓﻠﺴﻔﻰ و واﻗﻌﯿﺖ ﻋﯿﻨﻰ ﻓﺮد ﺷﮏ ﻧﮑﺮده اﻧﺪ .ﻣﻨﺘﻬﻰ اﺧﺘﻼف ﺑﺮ ﺳﺮ اﺻﺎﻟﺖ ﯾﺎ اﻋﺘﺒﺎرى ﺑﻮدن ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺟﻮد دارد .ﻏﺎﻟﺐ آﻧﻬﺎ، اﺻﺎﻟﺖ و واﻗﻌﯿﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻣﻨﮑﺮﻧﺪ، ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺟﻮادى آﻣﻠﻰ، ﻣﺼﺒﺎح و ﺷﻬﯿﺪ ﺻﺪر.آﯾﺖ اﻟﻠّﻪ ﺻﺪر، ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﯿﭻ ﮔﺎه داراى ﯾﮏ ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ و اﺻﯿﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﺪود و اﻋﻀﺎﯾﻰ ﺟﺪا از اﻓﺮادش داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮ ﻓﺮدى ﺳﻠﻮﻟﻰ ﺑﺮاى اﯾﻦ واﺣﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ و اﺻﯿﻞ ﺑﺎﺷﺪ .وى ﺑﺎ رداﯾﻦ ﻃﺮز ﺗﻔﮑﺮ ﻫﮕﻠﻰ و ﺑﺮﺧﻰ از ﻓﻼﺳﻔﻪ اروﭘﺎ ﮐﻪ اﻓﺮاد را ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى اﯾﻦ واﺣﺪ اﺻﯿﻞ (ﺟﺎﻣﻌﻪ )ﻣﻰ داﻧﻨﺪ، ﻫﯿﭻ اﺻﺎﻟﺖ و ﺣﺘﻰ ﻣﻔﻬﻮﻣﻰ را وراى اﻓﺮاد، ﺑﺮاى ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﻧﻤﻰ ﺷﻨﺎﺳﺪ

ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﻄﻬﺮى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﺘﻔﮑﺮ اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﻪ اﺻﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ (اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮأم ﺑﺎ اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮد )ﻗﺎﯾﻞ اﺳﺖ .وى از ﻣﻌﺪود ﻣﺘﻔﮑﺮان اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺤﺚ ﻫﺎﯾﻰ را ﺷﺮوع ﮐﺮده ﺑﻮد و ﯾﮑﻰ از دﻻﯾﻞ اﺻﯿﻞ ﺑﻮدن ﺟﺎﻣﻌﻪ را اﯾﻦ ﻣﻰ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﮑﺎر اﺻﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻔﻰ ﻣﻰ ﺷﻮد .زﯾﺮا ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﺑﻮدن ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ و اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮد، ﻧﻔﻰ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪىﺎﺳﺖ .اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺼﺒﺎح ﯾﺰدى اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل را رد ﻣﻰ ﮐﻨﺪ و ارﺗﺒﺎﻃﻰ ﺑﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪى ﺟﺎﻣﻌﻪ و اﺻﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻤﻰ ﺑﯿﻨﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ در ﻋﯿﻦ اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮد، ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻄﻬﺮى ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻣﺮﮐﺐ واﻗﻌﻰ ﻣﻰ داﻧﺪ، ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻧﻮﻋﻰ ﻧﻤﻰ داﻧﺪ ﮐﻪ اﻓﺮاد اﺳﺘﻘﻼل ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ وى ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﺻﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﺴﺎن ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖ، ﻓﮑﺮ، روح، اﺣﺴﺎس و ﻋﺎﻃﻔﻪ دارد، ﻓﺮد ،ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻮﯾﺘﺶ از ﺑﯿﻦ ﻧﻤﻰ رود .ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس، اﯾﺸﺎن ﭘﺲ از ﻃﺮح ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻓﻠﺴﻔﻰ، ﺑﻪ دو ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻣﻌﺮوف اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮد و اﺻﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺷﺎره ﻣﻰ ﮐﻨﺪ و ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺳﻮم ، ﻣﻄﺮح ﻣﻰ ﮐﻨﺪ. ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن، ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻧﻮﻋﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﮐﯿﺒﻬﺎى ﻃﺒﯿﻌﻰ، ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﻫﻮﯾﺖ ﻓﺮد را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺴﺘﻬﻠﮏ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ و ﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻫﺎى اﻋﺘﺒﺎرى اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻓﺮد ﻣﺴﺘﻘﻼ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ .وى اﺻﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺣﻘﯿﻘﻰ آن را ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ اﺳﺘﻘﻼل و ﻫﻮﯾﺖ ﻓﺮد را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﻰ ﮔﯿﺮد و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺟﺒﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻣﻰ ﺷﻮد، رد ﻣﻰ ﮐﻨﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﭘﺬﯾﺮش اﺻﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰ ﺷﻮد; زﯾﺮا در اﯾﻦ ﺻﻮرت، ﻓﺮد ﮐﺎﻣﻼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻠﻘﻰ ﺷﺪه، اﺻﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎى اﻧﺘﺰاﻋﯿﺖ ﻓﺮد ﺗﻤﺎم ﻣﻰ ﺷﻮد .ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس، ﺑﻪ اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮد در ﻋﯿﻦ اﺻﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ و اﺻﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻋﯿﻦ  اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮد ﻗﺎﯾﻞ اﺳﺖ و ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﺷﺨﺼﯿﺖ اﻧﺴﺎن را، اﺻﺎﻟﺘﻬﺎى ﻓﻄﺮى وى ﻣﻰ داﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻠﻘﺖ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﻐﯿﯿﺮﭘﺬﯾﺮ ﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ .ﺑﻪ  ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن، ﺗﺄﺛﯿﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻫﻢ ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ

ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، از اﺧﺘﻼف ﻫﺎى ﺟﺰﯾﻰ در ﻣﻮرد اﺻﺎﻟﺖ ﯾﺎ اﻋﺘﺒﺎرى ﺑﻮدن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻪ ﺑﮕﺬرﯾﻢ، در اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮد اﺧﺘﻼﻓﻰ وﺟﻮد ﻧﺪارد .در اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﻔﮑﺮ اﺳﻼﻣﻰ، ﻓﺮد داراى وﺟﻮد ﺣﻘﯿﻘﻰ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺻﺎﻟﺖ و ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎرى و ﻫﻤﺰﯾﺴﺘﻰ دﯾﮕﺮ اﻓﺮاد، ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﭘﺪﯾﺪ ﻣﻰ آورد و ﺗﺒﺪﻻت و ﺗﺤﻮﻻت آن را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻰ ﺷﻮد .ﺗﺒﻌﺎً در ﺗﺤﻮﻻت اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و اﻧﻘﻼب ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻓﺮد اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﻼم روى ﺳﺮﺷﺖ اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻓﻄﺮت اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ ﻓﺮد ﺗﺄﮐﯿﺪ دارد و ﻣﺎده و ﺻﻮرت اﻧﻘﻼب را ﺑﻪ درون اﻧﺴﺎن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ

ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ از ﻃﺮح اﯾﻦ ﺑﺤﺚ و ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﺻﺎﻟﺖ ﺣﻘﯿﻘﻰ و ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻓﺮد، زﻧﺪه ﮐﺮدن ﺑﺤﺚ ﺟﺪل اﻧﮕﯿﺰ ﻓﺮد ﮔﺮاﯾﻰ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺮاﯾﻰ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻏﺮﺑﻰ آن ﻧﯿﺴﺖ، ﺑﻠﮑﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن و ﻧﻘﺶ اراده و اﺧﺘﯿﺎر اﻧﺴﺎﻧﻰ در ﺗﺤﻘﻖ ﺗﺤﻮﻻت اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺳﺖ .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰ رﺳﺪ ﻫﺪف ﻣﺘﻔﮑﺮﯾﻦ اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻢ از ﻃﺮح ﺑﺤﺚ اﺻﺎﻟﺖ ﻓﺮد، ﻗﺮاردادن ﻓﺮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻤﻊ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺒﻮده و آﻧﻬﺎ اﺻﻼ ﻗﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻘﺎﺑﻠﻰ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ .وﻗﺘﻰ ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﻰ ﺗﺼﺮﯾﺢ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ :ﻣﻘﺼﻮد آﻓﺮﯾﻨﺶ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧﺎ وﺟﻮد ﻓﺮد اﺳﺖ ﻧﻪ ﻫﯿﺌﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﻓﺮاد و اﻧﺴﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻋﻘﺪ اﺟﺘﻤﺎع ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﻰ ﺷﻮد ﺑﺮاى ﻧﮕﻬﺪارى ﻓﺮد اﺳﺖ، ﻣﻘﺼﻮدش از ﻓﺮد، ﯾﮏ ﻓﺮد ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﮑﻠﯿﻒ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ را ﺑﺎ اراده ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻮد ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ; ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺮاد از ﻓﺮد، ﻃﺒﯿﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﯾﻌﻨﻰ ﻓﺮد ﺑﺎ ﻧﻬﺎد ﺧﺪادادىﺎش اﺳﺖ .ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮى، اﻧﺴﺎن، ﯾﮏ اﺗﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻧﯿﺴﺖ، ﺑﻠﮑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺻﻐﯿﺮ اﺳﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ اﻗﺘﻀﺎى ﻃﺒﯿﻌﺖ اﯾﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺻﻐﯿﺮ ﺑﻨﺎ ﻣﻰ ﺷﻮد.ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، ﻫﯿﭻ ﮔﺎه ﻧﺒﺎﯾﺪ اﺛﺒﺎت ﻓﺮدﮔﺮاﯾﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻤﻊ ﮔﺮاﯾﻰ از اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﻫﺎ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻧﻤﻮد.  

  • معصومه جلیلی

روش ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻋﻠﻤﯽ

  - ﻃﺮح ﯾﮏ ﻓﺮﺿﯿﻪ :ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ای ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ وﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮی از واﻗﻌﯿﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﻄﺮح ﮔﺮدد.

- ﻃﺮح ﺗﺤﻘﯿﻖ :درﻣﺪت آﻣﺎده ﺳﺎزی ﻃﺮح ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎس ﺑﺎﯾﺪ رﺋﻮس آﻧﭽﻪ را ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ، ﺟﻤﻊ آوری ، ﭘﺮدازش وﺗﺠﺰﯾﻪ وﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻨﺪ،ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ.

- ﺟﻤﻊ آوری داده ﻫﺎ:ﻫﻤﻪ داده ﻫﺎی ﺿﺮوری ﺑﺎﯾﺪ ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺬﮐﻮر ﺟﻤﻊ آوری ﮔﺮدد.

 - ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎ :ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﻠﻤﯽ اﯾﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ داده ﻫﺎی ﺟﻤﻊ آوری ﺷﺪه ، ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی وﺑﻪ ﺟﺪول ﻫﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮔﺮددوﻫﻤﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻫﺎی ﺿﺮوری درﻣﻮرد آن، اﻧﺠﺎم ﺷﻮد.

- ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی : ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎس ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺬﮐﻮر را ﺑﺎدﻗﺖ اﻧﺠﺎم داد، ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﯾﺎ رد ﻣﯽ ﺷﻮد،ﯾﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ وﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی ﻧﻤﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ

ﻓﻨﻮن ﺗﺤﻘﯿﻖ

ﭼﻬﺎر ﻓﻦ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ در ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ  ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ، ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از

آزﻣﺎﯾﺶ، ﻣﺸﺎﻫﺪه، ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮی و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی.  

آزﻣﺎﯾﺶ  :ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ آزﻣﺎﯾﺶ ﯾﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻋﻠﻤﯽ درﺟﺎی ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد،  اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﻧﻈﺎرت ﺷﺪه ،  ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ ، ﻣﯽ ﺗﻮان اﯾﻦ روش را در زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه ﯾﺎ درﻣﺤﻞ وﻗﻮع آن ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺖ ،ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮدر ﻫﺮ آزﻣﺎﯾﺶ ﺧﺎص ، ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻨﻨﺪ ه ﺑﻪ ﻋﻤﺪ وﺑﺮای ﮔﺬر از آزﻣﺎیشیﺑﻪ آزﻣﺎﯾﺶ دﯾﮕﺮ ، ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ دﻫﺪ.ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎس ، ﺑﺮای ﻓﻬﻢ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﺎﯾﺶ ، ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﯾﮏ ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل ودﺳﺖ ﮐﻢ ﯾﮏ ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ

ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮﻣﺸﺎﻫﺪه :اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ آزﻣﺎﯾﺶ ،ﻫﻢ درﺧﻮد ﺟﺎﻣﻌﻪ وﻫﻢ درآزﻣﺎﯾﺸگاه ﺻﻮرت ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد .ﺑﺎوﺟﻮد اﯾﻦ ،ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﺎ آزﻣﺎﯾﺶ از اﯾﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﮐﻪ دراﯾﻨﺠﺎ ، ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎس ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ را ﺑﺮای ﺗﺎﺛﯿﺮ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺮاﻓﺮاد ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻤﯽ دﻫﺪ، ﺑﻠﮑﻪ ﺳﻌﯽ دارد ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻣﻨﻈﻤﯽ را در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻏﯿﺮ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ ﮐﻨﻮﻧﯽ ، ﺛﺒﺖ وﺿﺒﻂ ﮐﻨﺪ

ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺎی ﻧﻤﻮﻧﻪ ای :ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎس ، ﮔﺮوه ﺧﺎص ﯾﺎ ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ را درﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮد وﺑﺨﻮاﻫﺪ درﺑﺎره ی اﻋﺘﻘﺎدات ، ارزش ﻫﺎ ووﺟﻬﻪ ﻧﻈﺮ اﻋﻀﺎی آن ﺑﻪ ﺗﻌﻤﯿﻢ ﻫﺎﯾﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ .اﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎس ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه وﭘﺮﺳﺶ از ﻫﺮﯾﮏ از اﻓﺮاد آن ﺟﻤﻌﯿﺖ ، ﺑﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ای از ﺑﺎورﻫﺎی اﻋﻀﺎی آن ﮔﺮوه دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ  .اﻣﺎ اﮔﺮ ﮔﺮوه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ او ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ،ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﻋﻤﻠﯽ ﻧﯿﺴﺖ .ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎس اﻏﻠﺐ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﮐﻞ آن ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺎﺷﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ

ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی :ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی ﻣﻌﻤﻮل ﺗﺮﯾﻦ روش ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯿداﻧﯽ اﺳﺖ .ﻣﺤﻘﻘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی دﺳﺖ ﻣﯽ زﻧﺪ ،ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ وﺿﺒﻂ ﮐﺎﻣﻞ وﺟﺎﻣﻊ ﺟﺰﺋﯿﺎت واﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﭙﺮدازد-  ﻣﺤﻘﻖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ روش ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖﯾﺎ ﺟﺰآن را ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﺪ

ﻋﻮاﻣﻞ زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ

·         ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﯾﺎ ﻣﺘﻘﺎرن  :ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﯿﻦ  ﭼﻨﺪﯾﻦ  ﮔــﺮوه  ﻣﺨﺘﻠﻒ درﯾﮏ زﻣﺎن اﺳﺖ. 

·         ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻗﺒﻞ ﯾﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﮕﺮ  :ﮐﻮﺷﺸﯽ اﺳﺖ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ، ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از داده ﻫﺎی ﻣﻀﺒﻮط درﺧﺼﻮص ﻣﻘﻄﻌﯽ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ، اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد. 

·         ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ  آﯾﻨﺪه ﻧﮕﺮ :ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ای اﺳﺖ  ﮐﻪ اززﻣﺎن ﺣﺎل آﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد و درﯾﮏ دوره ﻣﻌﯿﻦ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ آﯾﻨﺪه ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ


ﻣﺸﮑﻼت ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ: 

- ﺗﻐﯿﯿﺮ اوﺿﺎع اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ :ﺗﻐﯿﯿﺮات  ﻣﺪاوم اوﺿﺎع اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن وﻣﮑﺎن را درﻫﻤﻪ ﮔﺰارش ﻫﺎ اﯾﺠﺎب ﻣﯽ  ﮐﻨﺪ .ﻫﺮﭼﻨﺪ در ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻧﯿﺰ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ رخ ﻣﯽ دﻫﺪ، ﻣﯿﺰان دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ درﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ، درﻋﻠﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ. 

- ﻣﺸﮑﻼت ﺗﺤﻘﯿﻖ :ﻃﺮح ﯾﮏ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻣﺤﻘﻖ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺤﻘﯿﻖ، ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر اﻓﺮادﻣﻮرد ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارد

ﻣﺜﺎل :اﮔﺮ ﻣﺮدی ﻣﻮﺿﻮع ﯾﮏ ﺑﺮرﺳﯽ درﺑﺎره ﺣﻘﻮق ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮای زﻧﺎن ﻗﺮار ﮔﯿﺮد، ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺮﺳﺸﮕﺮ زن واﮐﻨﺸﯽ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ واﮐﻨﺶ او در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺮﺳﺸﮕﺮ ﻣﺮد ﺗﻔﺎوت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ در زﻣﺎن اراﺋﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎ ﻫﻤﺴﺮش ﻧﯿﺰ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، واﮐﻨﺶ او ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ

-    ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮی رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎن ﻫﺎ:ﺑﺎ آﻧﮑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎس اﻏﻠﺐ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ رﻓﺘﺎر ﺧﺎص اﻓﺮاد ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ ،ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ درﻣﻮرد رﻓﺘﺎر ﮔﺮوﻫﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻋﻀﻮ آن اﺳﺖ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ دﻗﯿﻘﯽ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ

- ﻣﺤﺪودﯾﺖ اﺧﻼﻗﯽ : ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ، ﺑﺮﺧﻼف ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ وﻓﯿﺰﯾﮏ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎری داردﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از  ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺧﻼﻗﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ .ﭼﻮن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎس ﺑﺎ اﻧﺴﺎن ﺳﺮوﮐﺎر دارد ، ﺑﺎﯾﺪ ﺣﻘﻮق اورا رﻋﺎﯾﺖ ﮐﺮده ، ﺑﻪ ﻋﻼﯾﻖ وﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎﯾﺶ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﺪ

- ﻣﺤﺪودﯾﺖ آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﺎ : در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮارد، ﺑﺎ آن ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﯾﮏ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺴﯿﺎر ارزش دارﻧﺪ، اﻣﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎﯾﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان اﺟﺮاﯾﺶ ﮐﺮد.ﻋﻼوه ﺑﺮاﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎس ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آﺳﯿﺐ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﻓﺮد ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ وارد ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﺪ


  • معصومه جلیلی